Arter’de Cengiz Çekil Retrospektifi: Bugün De Yaşıyorum
Arter’in 2023’te izleyiciyle buluşturduğu yeni sergilerinin ilki olan Bugün de Yaşıyorum, Türkiye çağdaş sanatının öncülerinden Cengiz Çekil’in bugüne kadar gerçekleşen en kapsamlı sergisi olma niteliğini taşıyor. Cengiz Çekil (1945–2015), 1970’lerden itibaren eserlerinde gündelik hayatın içinden malzemeler kullanmıştır. Hazır nesneleri, yerleşik deyişleri ve formları bağlamlarından koparıp tekrarlayarak ve dönüştürerek çalışan sanatçı, sanatın alışılagelmiş tanımlarının ve kategorilerinin ötesinde, kolektif belleği harekete geçiren çok katmanlı yapıtlar üretir. Çekil, döneminin sosyo-politik iklimini belirleyen modernleşme, şehirleşme, küreselleşme, siyasal şiddet ve tüketim kültürü gibi olguları eleştirel ve nüktedan bir üslupla ele alır. Yerel ve güncel meseleleri, evrensel ve soyut formlarla bir araya getirerek ölüm, enerji, zaman ve inanç gibi kavramlar etrafındaki varoluşsal soruları irdeler. Sanatçı, yapıtlarının önemli bir bölümünde yer bulan saatler, gazeteler ve takvimler aracılığıyla gündemi, güncel eğilimleri ve dönemin hâkim düşünce sistemlerini ortaya koymakla kalmaz, zamanın tanımı ve temsili üzerine de düşünür. Çekil’in yapıtlarında özellikle 1980’lerden sonra öne çıkan anıt mezar ve sunak benzeri yapıların yanı sıra kurban ve muska motifleri gibi unsurlar, bir yandan bireyi şiddet ve korku yoluyla hizaya getirmeyi amaçlayan tehditkâr bir toplumsal düzeni ele alırken bir yandan da insanlığın akan zamanı işaretleyerek tüm kırılganlığı ve geçiciliğiyle yaşamı anlamlı kılma ihtiyacına dikkat çeker.
Bugün de Yaşıyorum isimli retrospektif sergi, sanatçının Günce (1976) başlıklı yapıtından esinle isimlendirilmiştir. Cengiz Çekil, bu eser için bir deftere yaklaşık iki ay boyunca her gün tarih atıp “Bugün de yaşıyorum” cümlesini damgalar. Defterin son sayfasında ise “Askere gidiyorum” ibaresi yer alır. Arter’in 4. ve 3. katlarında yer alan Bugün de Yaşıyorum başlıklı retrospektif sergi, Çekil’in yaşamı tüm zorluklarına rağmen kutlayan gündelik bir ritüel olarak konumlandırdığı üretimine ışık tutmayı ve sanatçının yapıtlarının halen güncelliğini koruduğunu vurgulamayı hedefliyor.
Arter’in güncel programlarına ilişkin daha detaylı bilgiye www.arter.org.tr adresinden erişilebilir. Pazartesi hariç her gün açık olan Arter, Salı-Pazar günleri 11:00-19:00, Perşembe günleri ise 11:00-20:00 saatleri arasında ziyaret edilebiliyor. Kurumsal Sponsor Tüpraş’ın değerli desteğiyle, tüm sergilere giriş 24 yaş altı izleyiciler için her gün; Perşembe günleri ise her yaştan izleyici için ücretsiz. Arter Beraber üyeleri ise sergileri yıl boyunca ücretsiz ziyaret etmenin yanı sıra farklı ayrıcalıklardan faydalanıyor. Arter binasının Kütüphane, Kitabevi, Bistro by Divan, arka bahçe alanlarına ve Galeri 0’da yer alan sergiye giriş için bilet gerekmiyor. Ulaşım Sponsorları Ford Otosan ve Otokar’ın desteği sayesinde Taksim’den ve Tepebaşı’ndan ücretsiz servis araçlarıyla Arter’e ulaşılabiliyor.
CENGİZ ÇEKİL KİMDİR?
Cengiz Çekil (Niğde, 1945–İzmir, 2015) lisans öğrenimini 1968 yılında Ankara Gazi Eğitim Enstitüsü’nde tamamladıktan sonra 1970 yılında devlet bursuyla gittiği Paris’teki École Nationale Supérieure des Beaux-Arts’da çalışmalarına devam etti. 1975 yılında Réorganisation pour une Exposition [Bir Sergi İçin Yeniden Düzenleme] başlıklı ilk kişisel sergisini açtı. 1975 yılının Ağustos ayında Türkiye’ye dönen Çekil, Ege Üniversitesi’nde Heykel dalında yüksek lisans yaptı. 1984 yılında sanatta yeterlilik derecesini alarak Dokuz Eylül Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Heykel Bölümü’nün başına geçti. Bu dönemde İzmir’de etkin bir güncel sanat ortamının oluşması için çaba harcadı. Bu amaçla 1986 yılında Joseph Beuys’un Anısına Bir Başka Sanat Toplu Sergi Gösteri’sini, 1987’de Toplu Sergi’yi ve takip eden yıl Toplu Sergi 88’i düzenledi. 2001–2007 yılları arasında sürdürdüğü Güzel Sanatlar Fakültesi dekanlığı görevinin ardından 2008 yılında İstanbul’a taşındı ve sanat üretimini burada devam ettirmenin yanı sıra Beykent Üniversitesi’nde çalışmaya başladı. Aynı yıl, Yapı Kredi Kâzım Taşkent Sanat Galerisi’nde René Block’un küratörlüğünde ve Melih Fereli’nin danışmanlığında düzenlenen İstiklâl Serüveni Sergi Dizisi kapsamında Saat Kaç? başlıklı kişisel sergisini açtı.
Cengiz Çekil’in ilk retrospektif sergisi, 11 Mayıs–10 Temmuz 2010 tarihleri arasında Rampa İstanbul’da gerçekleşti. Vasıf Kortun’un küratörlüğünü üstlendiği bu sergi, Çekil’in 1974 ve 2010 yılları arasında ürettiği yapıtlarını bir araya getirdi. Sanatçı hayattayken düzenlenen son kişisel sergisi, 14 Eylül–26 Ekim 2013 tarihleri arasında Temizlik Beziyle başlığıyla yine Rampa İstanbul’da gerçekleşti. Çekil’in katıldığı sergiler arasında NEWTOPIA: The State of Human Rights (Cultuurcentrum Hof van Busleyden, Mechelen, 2012), I Am Still Alive: Politics and Everyday Life in Contemporary Drawing (MoMA, NY, 2011), 11. Uluslararası İstanbul Bienali (2009), Manifesta 5 (San Sebastian, 2004), 4. Uluslararası İstanbul Bienali (1995) ve 28. Devlet Resim ve Heykel Sergisi (Ankara Devlet Resim ve Heykel Müzesi, 1967) yer alır.
EDA BERKMEN KİMDİR?
Eda Berkmen 1985’te İstanbul’da doğdu. Yale Üniversitesi Sanat Tarihi Bölümü’nü 2007 yılında bitirdi. Elgiz Müzesi’nde Koordinatör (2009–2011) ve Galerist’te Artistik Direktör (2011–2015) olarak görev aldı. 2016 yılında University College London, Central Saint Martins Kültürel Çalışmalar Bölümü’nde Kültür, Eleştiri ve Küratörlük yüksek lisans programını tamamladı. 2017’den bu yana Arter’in küratoryal ekibinde yer alan Eda Berkmen, kurumun sergi programı dahilinde Nil Yalter (Kayıt Dışı, 2016), Can Aytekin (Boş Ev, 2018), İnci Furni (Bir An İçin Durdu, 2019–2020), Saat Kaç? (Emre Baykal’la beraber; 2019–2020), Alev Ebüzziya Siesbye (Tekerrür, 2020–2021) ve Koyun Koyuna (2022–2023) sergilerinin küratörlüğünü yaptı ve bu sergilere eşlik eden yayınlara katkıda bulundu.
