İstanbul’un yanı başında hüzünlü bir ada: Yassıada
Yassıada, yeni adıyla “Demokrasi ve Özgürlükler Adası”, İstanbul’un hemen yanı başında müzeleri, tarihi yapıları, kütüphanesi ve açık hava sanat eserleriyle önemli ziyaret mekanlarından. “Demokrasi ve Özgürlükler Adası’na nasıl gidilir?”, “Yassıada nerede?” diye soranlar ve yakın tarihin kritik olaylarına tanıklık eden bu adayı yakından görmek isteyenler için günübirlik turlara katılmak mümkün. Tur için alınan biletler gidiş dönüş vapur ücretinin yanı sıra adadaki müzelere girişi de kapsıyor.
Bütünüyle bir açık hava müzesi haline gelen adaya gelenler ilk olarak 27 Mayıs Askeri Darbesi sonrası Demokrat Parti yöneticilerinin yargılandığı spor salonuna alınıyor. Burada ada ve siyasi tarihi hakkında bilgiler veriliyor, bu süreç ile ilgili kısa bir film izletiliyor. Mahkeme salonu biçiminde yeniden tasarlanan mekanda, Celal Bayar ve Adnan Menderes ile yargılanan diğer Demokrat Partililerin ve mahkeme heyetinin balmumu heykelleri de yer alıyor.
(Fotoğraflar: Mustafa Kara)
İSTANBUL’A OLDUKÇA YAKIN
Marmara Denizi’nde İstanbul’a yakın küçük bir ada olarak yer almakta. Sivriada’ya 0.9, Burgaz Adası’na 2.67 ve Kadıköy’e 6.27 deniz mili uzaklıkta yer alan bu ada Burgazadası, Heybeliada ve Büyükada’nın da sol bölgelerinde kalan Demokrasi ve Özgürlükler Adası’nda 9. Başbakan Adnan Menderes’in çocukluk ve gençlik yıllarına, başarılarına ve hayatındaki önemli dönüm noktalarının aktarıldığı Adnan Menderes Müzesi’ne de ev sahipliği yapıyor. 27 Mayıs 1960 darbesi sırasında Maliye Bakanı olarak görev yapmakta olan ve idam edilen Hasan Polatkan’ın adının yaşatıldığı spor salonu da dönemin mahkemelerine tanıklık ediyor. 27 Mayıs Müzesi ise, geç Osmanlı döneminden bugünlere uzanan demokrasi tarihine ışık tutuyor.
KADIKÖY’DEN HER GÜN SEFER VAR
Pazartesi günleri hariç haftanın her günü misafirlere açık olan adaya Kadıköy’de bulunan İDO İskelesi’nden gerçekleştiriliyor. Her gün sabah 10.00’da Kadıköy’den kalkan tekne, 16.00’da adadan Kadıköy’e dönüş yolculuğuna başlayacak. Yetişkinler için 50 lira, 25 yaş altı öğrenciler ve 65 yaş üstü ziyaretçiler için 50 lira olan bilet ücreti gidiş dönüş deniz ulaşımı ve müze girişlerini kapsıyor.
YASSIADA’NIN TARİHİ
Yassıada hakkındaki kaynaklar çok eski yüzyıllara kadar uzanıyor. Ada hakkında bilinen ilk yazılı kaynak M.S. 4. yüzyıla kadar uzanıyor. İstanbul’un sürgün yeri olan bilinen adaya dönemin Ermeni Patriği’nin sürüldüğü ifade ediliyor. Adada bir de manastır bulunduğu kaydediliyor. Prens Adaları’nın aksine pek gelişim göstermeyen, manastır ve zindan kalıntıları dışında pek bir yapının da yer almadığı adanın kaderi 19. yüzyıl ortalarında İngiliz Büyükelçisinin adayı satın alması ile değişiyor. Sultan Abdülmecid’in izniyle 1858 yılında Yassıada’yı satın alan Henry Bulwer adaya Orta Çağ üslubunda bir şato inşa ettiriyor. İnşaat sırasında lahit ve mücevherler bulunduğu söylentisi çıkınca Bulwer adayı Mısır Hidivi İsmail Paşa’ya satıyor.
ADA DENİZ KUVVETLERİ’NE GEÇİYOR
Cumhuriyet döneminde de bir süre metruk vaziyette kalan ada, 1947 yılında Türk Deniz Kuvvetleri Komutanlığı tarafından Mısır Hidivi İsmail Paşa’nın mirasçılarından satın alınıyor ve 8 katlı bir bina inşa ediliyor. Uzun yıllar Deniz Kuvvetleri’nin kullandığı ada, 27 Mayıs Darbesi sonrası tarihi Yassıada Yargılamaları’na ev sahipliği yapıyor. Aralarında Başbakan Adnan Menderes başta olmak üzere çok sayıda politikacı bu adada yargılanıyor; Adnan Menderes, Fatin Rüştü Zorlu ve Hasan Polatkan’ın idam kararları mahkemeye dönüştürülen spor salonunda veriliyor. Yassıada Yargılamaları sonrası tekrar Deniz Kuvvetleri’ne tahsis edilen ada, 1978 tarihinde komutanlığın Karamürsel’e taşınmasıyla birlikte tamamen boşaltılıyor ve metruk hale geliyor.
MÜZELER VE ZİYARET YERLERİ
2013 yılına kadar boş kalan ada, bu tarihte “Demokrasi ve Özgürlükler Adası” adını alıyor ve adaya müzeler yapılması gündeme geliyor. Açılışı Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından gerçekleştirilen Demokrasi ve Özgürlükler Adası, bugün 4 müzesi, anıtları ve sosyal yaşam alanlarıyla kamuya açık bir halde. Demokrasi ve Özgürlükler Müzesi, Adnan Menderes Müzesi, Hasan Polatkan Spor Salonu ve 27 Mayıs Müzesi, Karanlıktan Aydınlığa Açıkhava Müzesi gibi alanların bulunduğu adada bir otel ile Adnan Menderes Kongre Merkezi, Fatin Rüştü Zorlu Camii, Oramiral Sadık Altıncan Kütüphanesi de bulunuyor. Ziyaretçiler ayrıca Bizans döneminden kalan sarnıcı da ziyaret edebiliyor.
