İBB’nin yeniden yapacağı Karaköy Camii’nin trajikomik yok oluş hikayesi

İBB’nin yeniden yapacağını açıkladığı Karaköy’deki Merzifonlu Kara Mustafa Paşa Camii’nin “yok oluş hikayesi” oldukça ilginç detayları barındırıyor. Yeniden kurulmak üzere sökülen caminin parçaları kimine göre başka camilere gönderildi, kimine göre Marmara Denizi’nin dibini boyladı. 1957 yılında Adnan Menderes Hükümeti tarafından yıkılan camiinin parçalarını o günden sonra gören olmadı.

İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Ekrem İmamoğlu, “1957 yılında yol genişletme çalışmalarında yok edilmiş İstanbul’un mimari değeri Merzifonlu Kara Mustafa Paşa Camii’ni altında kuracağımız Karaköy Meydanı kütüphanesi ile birlikte yeniden İstanbul’a kazandırıyoruz” diyerek yeni projelerini duyurdu. İmamoğlu, “1957 yıkımlarından sonra kentsel değeri hasar gören birçok alan gibi Karaköy Meydanı’nı da tekrar tarihi dokusuna dönüştürecek çalışmaları yapmaya başladıklarını” da sözlerine ekledi.

İBB Miras da yürüttüğü bu projeyle ilgili olarak, “Mimar D’Aronco’nun İstanbul’a kazandırdığı bu mimari şaheseri ve Karaköy Meydanı’nı çevresindeki düzenlemelerle tarihi dokusuna kavuşturuyoruz.” açıklaması yaptı.

KİLİSEDEN TEKKEYE, TEKKEDEN CAMİYE

Peki ne olmuştu da, Karaköy’ün hemen ortasında, Galata Köprüsü’nün Beyoğlu yakasındaki ayağındaki bu cami ortadan yok olmuştu. İmamoğlu’nun “yok edilmiş” dediği caminin başına ne gelmişti? Karaköy Camii olarak da bilinen bu ahşap yapı 1903 yılında Raimondı D’aronco tarafından inşa edilmişti. Aslında o alanda bu camiden önce 1670 yılında fevkani, yeni merdivenle üst kata çıkılan küçük bir cami yapılmıştı. Altında da kafetarya olarak kullanılan bir dükkan vardı. Bu cami Merzifonlu Kara Mustafa Paşa tarafından yaptırıldığı için onun adını taşıyordu. Bu cami zamanla tahrip olunca 1902 yılında Sultan Abdülhamit yeni bir cami yaptırma kararı verdi, ancak tam olarak yıkılmadan alttaki kafetaryanın üzerine ahşap bir cami inşa edildi. Çelik putreller aracılığıyla eski caminin temellerine bağlanan sekizgen yapı, küçük bir mescidi andıran farklı mimarisi ile göz dolduruyordu. Bu küçük alan, Galata’nın Cenevizilerin yönetiminde olduğu Bizans döneminde kilise olarak kullanılmış, Fatih Sultan Mehmet tarafından tekke yapılmıştı.

ADNAN MENDERES CAMİYİ YIKTIRIYOR

Merzifonlu Kara Mustafa Paşa Camii’nin 1903 yılında inşa yeni hali sadece 54 yıl ayakta kalabildi. 1956 yılında dönemin Başbakanı Adnan Menderes tarafından başlatılan “İstanbul’da İmar Hareketi” kapsamında Karaköy’deki pek çok tarihi yapı gibi bu cami de hedefe konmuştu. Yol düzenlemeleri kapsamında ahşap caminin sökülerek Kınaada’da yeniden inşa edilmesi planlanmıştı.

Cami dikkatli biçimde sökülmüş ve ahşap unsurlar numaralandırılarak Kınalıada’ya götürülmek üzere mavnalara konulmuştu. Ancak ne olduysa Kınalıada’da öyle bir mescid hiçbir zaman inşa edilmedi. Sökülen parçaları da bir daha gören olmadı. Caminin mihrabı ve minberinin çeşitli camilere gönderildiği, halı ve Venedik’ten gelen avizesinin ise Teberrükat Memurluğu’na gönderildiği açıklandı. Ancak kalan parçaların akıbetini soran Afife Batur’a İstanbul Vakıflar Bölge Müdürlüğü “kalan parçaların çoğunun taşındıkları mavnadan kayarak Marmara Denizi’ne düştüğü” bilgisini verdi. Avize, halı gibi parçaların izi sürüldüğünde gönderildiği söylenen camilerde bulunamadı. Bu önemli mimari eser yol düzenlemesi kapsamında yıkılırken, eşsiz parçalarının izi de sessiz sedasız kaybedildi.

CAMİ ASLINA BENZER OLARAK YENİDEN YAPILIYOR